Fauna i flora Transylwanii

TransylwaniaObszary Transylwanii właściwej, a więc otoczone Karpatami tereny równinne i pasy wzgórz, zostały już dawno pod względem przyrodniczym znacznie przekształcone przede wszystkim wskutek osadnictwa i rolnictwa. Niemniej jednak po dziś dzień pozostały tu mniejsze lub większe obszary o charakterze naturalnym, na których zachowały się interesujące gatunki roślin i zwierząt oraz cenne płaty zbiorowisk roślinnych.

Do roślinności naturalnej, lub zbliżonej do naturalnej, możemy przede wszystkim zaliczyć lasy liściaste. Drzewostany tworzą głównie dęby i graby, a także jesiony, lipy oraz buki. Buk dominuje szczególnie na wyższych wzniesieniach w obrębie Siedmiogrodu, między innymi na grzbietach należących do Wyżyny Tyrnawy, gdzie spotykamy lasy, których cechy zbliżone są do typowych karpackich lasów dolnoreglowych. Na obszarze Siedmiogrodu stoki o ekspozycji południowej pokrywa także roślinność o charakterze stepowym, między innymi ostnice, jak również gatunki tutaj reliktowe, a charakterystyczne bardziej dla stepów Ukrainy, jak "Paeonia tenuifolia", "Adonis volgensis", "Crambe tataria" czy też liczne gatunki chabrów. Ma też Transylwaia swoje gatunki endemiczne, do których należą: pięciornik "Potentilla tuberosa", szałwia "Salvia transsilvanica" oraz traganki. "Astragalus peterfi" i "Astragalus transsilvanicus". Przyroda pasm karpackich wykazuje znaczne zróżnicowanie związane przed wszystkim z układem pięter roślinnych typowych dla gór średnich i wysokich, wystawą i typem podłoża skalnego, w końcu - typem mikrosiedliska (brzegi potoków i jarów, źródliska, otoczenie jezior polodowcowych, łąki z wypasem i bez, żleby itp). Występują tu cztery piętra roślinne - od regla dolnego (z bukiem, jodłą, jaworem i świerkiem), przez rygiel górny (świerk) i piętro kosodrzewiny, po bogate gatunkowo piętro halne, w obrębie którego rozciągają się przepiękne krajobrazy połoniny. Wśród roślin rozpoznano wiele gatunków endemicznych.

Fauna Siedmiogrodu i rumuńskiej części Karpat, przypomina faunę, którą znamy z obszarów Polski. Podobnie jak w przypadku świata roślin, populacje poszczególnych gatunków są tu liczniejsze niż u nas i oczywiście pojawiają się tu także gatunki, które w naszej faunie nie występują. Prawdziwą ostroją dla dzikich zwierząt (i to w skali europejskiej) są rumuńskie Karpaty. Jeśli zliczyć populacje poszczególnych gatunków przypadające na daną powierzchnię, to się okaże, że są one znacznie większe (nieraz kilkanaście razy) aniżeli na analogicznych powierzchniach Alp. Mimo że rumuńskie Karpaty zajmują niespełna 1,5 procent obszaru Europy, zamieszkuje je prawie jedna trzecia wszystkich dużych drapieżników europejskich.

Spośród świata zwierzęcego Karpat na uwagę zasługują przede wszystkim duże ssaki drapieżne, znajdujące tutaj dogodne dla siebie obszary, gdzie mogą się utrzymać. W Rumunii występuje najwięcej w całych Karpatach dużych drapieżników. Król karpackiej puszczy - niedźwiedź brunatny, który u nas jest zwierzęciem rzadkim i jego występowanie ogranicza się właściwie do kilku parkow narodowych, tutaj żyje na terenie niemal każdego większego pasma górskiego. Szacuje się, że w rumuńskich Karpatach żyje obecnie około 5500 niedźwiedzi. Charakterystycznym fenomenem Rumunii jest sąsiadowanie dość dzikich, górskich obszarów z miastami, a jako ciekawostkę można podać, iż dochodzi tu do wypadków, kiedy w poszukiwaniu pożywienia niedźwiedzie buszują nocą po śmietnikach w peryferyjnych blokowiskach siedmiogrodzkich miast (Braszów). Dają się nieraz we znaki także pasterzom. Dogodne warunki życia w górach Rumunii znajduje również drugi z pięknych, interesujących drapieżników - wilk - 3000 wilków żyje w rumuńskich Karpatach. Warto wspomnieć, iż mieszkańcy górskich wiosek nie otaczają wilka bynajmniej złą sławą, co może mieć niebagatelne, pozytywne znaczenie dla społecznego klimatu wokół ochrony przyrody w tym kraju. W leśnych ostępach żyją także dwaj przedstawiciele kotowatych: ryś - około 2000 osobników i żbik, jak również inne drapieżniki: kuna leśna, borsuk czy w końcu pospolitszy lis.

Niedźwiedź brunatny
Niedźwiedź brunatny

W Karpatach rumuńskich bardzo często (w porównaniu na przykład z Tatrami) można zobaczyć kozice. Drugim, symbolicznym dla wysokogórskich obszarów Karpat zwierzęciem jest świstak. Na wielu obszarach wytępiony, był potem (między innymi w Retezacie) poddany reintrodukcji. W środowisku tutejszym żyją ponadto nietoperze (kilka gatunków), między innymi największy z europejskich przedstawicieli tych latających ssaków - borowiec olbrzymi, który rozpina swe skrzydła na pół metra. Nietoperze występują w lasach i na ich skrajach, parkach, a także w pobliżu siedzib ludzkich. Sprzyja im między innymi duża liczba dogodnych do zimowania jaskiń w rumuńskich Karpatach, jak również rosnące w dzikich lasach stare dziuplaste drzewa.

Bogaty jest świat gryzoni. Endemicznym gatunkiem dla obszarów Siedmiogrodu, południowej Rumunii oraz Bukowiny rumuńskiej i ukraińskiej jest ślepiec grecki ("Spalax graecus", notabene nie występujący w Grecji), który zamieszkuje tereny pól i suchych łąk, prowadząc nocny tryb życia.

Wśród ptaków na szczególne uwzględnienie zasługują duże chronione ptaki drapieżne. Oryginalnym gatunkiem jest orłosęp brodaty, majestatycznie szybujący nad górskimi szczytami, zwany czasem "karpackim kondorem". Dzikie i niezagospodarowane przestrzenie Karpat umożliwiają także utrzymanie się innych, pięknych i rzadkich gatunków - sępa płowego, sępa kasztanowego i orła przedniego. Rozległe lasy sprzyjają występowaniu sów, w tym największego ich gatunku - puchacza. Żyją tu także, podobnie jak u nas, sowa uszata, sowa błotna, syczek, sóweczka, włochatka i puszczyk. Gatunkiem charakterystycznym dla tutejszej awifauny jest największy z rodziny krukowatych - kruk. Przepastne lasy zamieszkuje także bocian czarny, a wędrując po mniej uczęszczanych lesistych pasmach górskich, możemy się także natknąć na głuszca. Ptak ten, charakterystyczny dla karpackich lasów i będący tu gatunkiem "pomnikowym", ma swój rezerwat w Karpatach Marmaroskich. Kuraki, obok głuszca, podobnie jak u nas reprezentowane są przez żyjące w lasach cietrzewie i jarząbki oraz częściej spotykane ptaki pól i łąk, jak kuropatwa, przepiórka czy bażant obrożny. Warto ponadto zwrócić uwagę na ptaki związane ze środowiskiem większych dolin rzecznych (Cisy, Aluty, Samoszu, Maruszy). Występują tu zarówno gatunki pospolitsze, jak i rzadsze, przy czym na ogół są to te same gatunki, które możemy zobaczyć nad naszymi zbiornikami wodnymi. Przez omawiane tereny biegną szlaki wiosennych i jesiennych przelotów. Do ptaków związanych ze środowiskiem wodnym należą między innymi: perkoz dwuczuby, perkoz rdzawoszyi, perkozek, gęś gęgawa, gęś białoczelna, krzyżówka, cyranka, podgorzałka, ogorzałka, hełmiatka, gągoł krzykliwy, tracz nurogęś, tracz długo dziób, bączek, bąk i żuraw popielaty. Poza wymienionymi gatunkami w Siedmiogrodzie żyją też inne ptaki, najczęściej znane nam z polskich obszarów, jak na przykład kilka gatunków dzięciołów, a wśród nich największy dzięcioł czarny, oraz łuszczaki z charakterystycznym krzyżodziobem świerkowym.

Orłosęp brodaty
Orłosęp brodaty

Świat gadów reprezentują podgatunek żmii zygzakowatej oraz żmija nosoroga, a także jaszczurka murowa, będąca dla fauny polskiej gatunkiem kopalnym. Rejony większych rzek (dolina Cisy w Mararoszu) zamieszkuje coraz rzadszy u nas żółw błotny.

Podobnie jak w polskiej części Karpat żyją tu także charakterystyczne gatunki płazów, jak salamandra plamista, traszka pospolita, traszka karpacka, traszka grzebieniasta, ropucha szara, ropucha zielona, kumak górski, rzekotka drzewna czy pospolitsze gatunki żab.

Spośród ciekawych gatunków fauny bezkręgowej warto wskazać, niecodziennego dla nas, skorpiona karpackiego ("Euscorpius carpathicus"), który licząc 4 cm długości, jest rzadko spotykany w cieplejszych rejonach Przełomu Czerwonej Wieży oraz Żelaznej Bramy, a jego jad - poza wpływem na osoby uczulone - nie jest szczególnie niebezpieczny. Występuje tu również mnóstwo gatunków pajęczaków, owadów oraz ślimaków, wśród których pewna liczba stanowi endemity.

Warto dodać, że po upadku komunizmu zamknięto szereg nierentownych ("trucicieli" - teza wielu neoliberalnych ekonomistów) - odpowiadających za skażenie powietrza, wody i gleby zakładów przemysłowych oraz kopalni, takich jak na przykład usytuowana w centrum Gór Kelimeńskich kopalnia siarki czy też kopalnia rudy żelaza w masywie Poiana Rusca.

Komentarze